Anadolu'ya Oğuz Göçü Tartışması -III

"Ama eğer bu koşullara rağmen seyrelmiş bir nüfus iddiası ileri sürülecekse, o
zaman bir soykırımdan veya katliamlar zincirinden bahsetmek gerekiyor. Aksi
takdirde, Malazgirt savaşının hemen öncesindeki kalabalık ve faal Anadolu’nun
nasıl kaybolduğunu açıklamanın bir yolu yok."
(timuçin)


Çok önemli bir noktaya temas ettiniz:
Malazgirt'ten önceki kalabalık Anadolu nüfusuna ne oldu (kimi hesaplara göre on
milyonun üstünde)? Geniş çaplı asimilasyon tezine karşı çıkanların bu durumu
açıklamak için önlerinde birkaç seçenek var:

En kolay açıklama soykırım. Niteliği yoruma çok açık. Soykırım açıklamasını yetersiz ya da mantıksız bulanlar veyahut yüreği kaldıramayanlarınsa yapabilecekleri bana
göre en makul açıklama şu: Anadolu Malazgirt'ten itibaren çok kuşaklar boyu
sürecek büyük bir göç dalgasına maruz kaldı. Müslümanlar ilk dönemler azınlıkta
olsalar da, artan Müslüman göçü baskısı ve Müslümanlar'ın otoriteye ve en çok
imkana sahip taraf olması, Hristiyan nüfusun gitgide daha sağlıksız ve zor
koşullar altında yaşamasına yol açtı. Bu da Hristiyan nüfus artış oranlarını
zamanla Müslümanlar'ın çok gerisine düşürdü. Uzun vadede Müslümanlar sayı olarak
da üstünlüğü ele geçirdiler ve sonunda ortaya 20. yüzyılın başındakine yakın bir
tablo çıktı.

Tabii bütün bu açıklamalar için delil var mıdır, ne kadar mantıklıdırlar, ben orasını bilemem. Konunun uzmanı bir akademisyen olarak siz daha iyi bilirsiniz.

Saygılarımla,

Onur

Bu da makul bir model ama bazı sorunlar var. Neden kuşaklar boyunca sürmüş bir göç dalgası var? Bir yer sürekli boşalıyor; insanlar o yerden başka yerlere gitmeye çalışıyor. Neden? Herhalde koşulları kötü olduğundan. Ama koşullar bu kadar kötüyse, göç edecek bu kadar insan nereden çıkıyor? Kötü koşullar eninde sonunda nüfus yapısını değiştirir, doğurganlık düşer. Yani sonunda bu göçün bitmesi gerekiyor. Oysa tam tersi söz konusu. Hiç durmadan devam eden bir göç söz konusu. O zaman koşulların iyi olması gerekiyor. Yani bir nüfus artışı var ve bu artış sürekli nüfus fazlası üretiyor. Olabilir. Eğer böyle bir durum söz konusu olmuşsa, o zaman bu model işe yarayabilir. Ama Orta Asya daha farklı bir tablo sunuyor.

Ama iş tabii ki burada bitmiyor. Diğer yandan Anadolu’nun bu kadar insanı alabilmesi gerekiyor. Eğer büyük katliamlar düşünmüyorsak, Anadolu’nun zaten doygunluğa ulaşmış bir nüfusu var. Bizans, Malazgirt’ten önce en parlak dönemlerinden birini yaşıyor. Dolayısıyla işler yolunda. Malazgirt’ten biraz önce siyasi mücadeleler kızışıyor ama ekonomide veya kendi kendine geçinen tarım topluluklarında bir gerileme söz konusu değil. İnsanlar bulundukları yerleri terk etmiyor. Terk etme Oğuz/Türkmen akınlarıyla başlıyor. Herkes çekip gitmiyor. Ama iki seçenek var: Terk etmek veya gelenin iktidarını kabul etmek. Kaçanlar ve boşalan yerler var (Speros Vryonis, Decline of Medieval Hellenism in Asia Minor). Ama bu hiçbir zaman bir topyekûn katliama dönüşmüyor. Dolayısıyla belli bir nüfus var. Boş bir yer söz konusu değil. O zaman bu sürekli göç nereye gidecek?

Göçebeler genellikle iyi bir savaş gücü olduklarından tercih ediliyor. Herhangi bir devlet için köylüler çok daha önemli. Uzun vadeli bir iktidar düşünülüyorsa, tarımsal üretim şart. Bu yüzden göçebelerle köylüler arasında bir denge oluşturulması gerekiyor. Bu da bu kadar büyük bir göçün sonunda bitmesi, bitirilmesi anlamına geliyor. Sonsuza kadar süremez. Gelenlerin göçebeliği bırakıp yerleşik yaşama geçtiklerini kabul etsek bile, yerleşilecek alan eninde sonunda bitmek zorunda.

Hıristiyan nüfusun doğum oranlarının düşmesine gelince, bunun olabilmesi için rahatsız edilmeleri gerekiyor. Ancak ekonomik koşulları değiştiğinde bu olabilir. İlk başta bu olmuş olabilir ama daha sonra Müslüman beylikler ortaya çıkmaya başladığında, tam tersine, Hıristiyan köylü nüfusun korunduğunu görüyoruz. Çünkü ilk başta köylülerin büyük kısmını bunlar oluşturuyor. Elbette bir baskı var ama her zaman bu baskıdan çıkış da var. Din değiştirerek varlıklarını sürdürebilirler. Din değiştirmedikleri zaman da vergi veriyorlar. Ekonomik açıdan Hıristiyanları çok fazla zorlayan bir baskı yok. O yüzden doğum oranlarının büyük bir farklılık göstermesi gerekmiyor. Ama din değiştirmelerin devam etmiş olduğunu düşünebiliriz ve bence Müslüman nüfusun sayısının artmasının ardındaki en önemli nedenlerden biri bu olmuş olabilir.