TİMUÇİN BİNDER'İN NOTLARI

(Aslından bir parça kısaltılmıştır) Çin yazısının dili atlayan bir sistem, yani bir resimyazı olduğunu ileri süren yaklaşımların daha baştan reddedilmesi gerekmektedir. Maalesef böyle bir yaklaşım vardır ve etkileri birçok alanda sürmektedir ama sadece resimselyazının nasıl bir sistem olduğunu bilmek bile Çin yazısının resimsellikle uzaktan yakından ilgisinin olmadığının anlaşılması için yeterli olmalıdır: Çin yazı sisteminde, bu kadar gelişmiş bir medeniyete karşılık gelecek bir resimselyazıda olması gereken sayıda işaret yoktur. Bu bile bir resimselyazı sistemiyle karşı karşıya olmadığımızı göstermeye yetmelidir. Alfabe sistemlerindeki işaret sayısı iki rakamlı sayılarla sınırlı kalırken, hecesel sistemlerde bu sayı birkaç yüzlerle ifade edilmekte, sözcüksel/anlamsal sistemlerde birkaç binlere varmaktadır. Resimsel sistemlerde muhtemelen on bin ve hatta yüz binlerden bahsetmek gerekmektedir ama böyle bir sistem henüz görülmemiştir: Hiçbir medeniyetin yazı sistemi resimsel değild...

İlk ayrım dili kullanan sistemler ile temsil edilmeye veya aktarılmaya çalışılan şeyle dili atlayarak doğrudan ilişki kuran sistemler arasındadır. Birinci sistemde işaretler dili kullanmakta, bir dile karşılık gelmektedir. Yani bir ağaç o dilde var olan ağaç sözcüğü kullanılarak işaretleştirilmektedir. İkinci sistemdeyse dil atlanmakta, doğrudan ağaç kavramının beyinde canlandırılması sağlanmaktadır. Bu işlem sırasında ortaya çıkan işaret bu ağacın resimsel veya ikonik bir şekilde işaretlendirilmesidir. Genelde piktografi olarak adlandırılan resimyazı ve ideografi olarak adlandırılan kavramsalyazı bu kategoridedir. Resimyazı ile kavramsalyazının aynı şeyler olduklarını düşünebiliriz ama bazılarına göre az da olsa bu ikisi arasında bir farklılık vardır. Resimyazıyla iletişime verilebilecek en iyi örneklerden biri Yukagir mektubudur. Ayrıca resimsel yazıyla ilgili Amerikan yerli topluluklarından gelen örnekler de vardır. Tüm bu resimyazıların okunması dilsel yazılara göre çok daha kolay...

Uzakdoğu’dan Ortadoğu’ya İrfan kültürü olarak adlandırılmış bir seminerde Doğu-Batı veya Çin-Batı ayrımının tartışılmasının şaşırtıcı bulmamak gerekiyor. Hatta katılımcıların büyük kısmının temelde batı kökenli bir kültürel oluşumun üyeleri olduğu dikkate alınacak olursa, aslında bu seminerin bu tür ayrımlardan bahsedilmeden yürütülebileceğini düşünmek şaşırtıcı gelmeli. Üstelik bu tür tartışmaların “buydu, hayır tam tersiydi” şeklinde kutuplaşmalara dönüşmesi de, eğer batılı bir ortam söz konusuysa, gayet normal karşılanmalıdır. Bir bakış açısına göre, tüm insanlar aynı biçimde düşünmüyorlar. İnsanları düşünce biçimlerine göre kabaca iki farklı gruba ayırmak ve yine bu bakış açısına göre, Çin’in merkezi olduğu bir Doğu düşünce biçimi alanı ve kuzeybatı Avrupa ile Kuzey Amerikanın en gelişmiş bölgesini temsil ettiği bir Batı düşünce biçimi alanı düşünmek mümkün gözükmektedir. Başka düşünce biçimlerinin varlığından da bahsedilebilir mi ve bu ikisi arasında melez oluşumlar düşünmemiz ge...